Raphael Vanoli solo, Bimhuis Amsterdam, 20 september 2017
Het vraagt veel inbeeldingsvermogen om het geluid van een tandartsboor als muziek te ervaren. Monotonie en penetratie die de vreselijkste associaties oproepen, niet echt welluidend. Sinds de dagen van John Cage kan alles muziek zijn, maar een mooie melodie is nog altijd de norm, hoezeer schoonheid en herkenbaarheid ook lange tijd taboe zijn geweest in de kunsten. Gitarist Raphael Vanoli heeft niet de statuur van Cage, maar komt wel met nieuwe inzichten, technieken én geluiden.
Duitse Amsterdammer Vanoli vormt al jaren met slagwerker Gerri Jäger het duo Knalpot en boekt daarmee internationale successen. Klank en ritme staan bij hen centraal, met technologisch geavanceerde middelen in complexe vormen. Hun activiteiten hebben ook altijd een theatraal en beeldend aspect. Als jazzmusicus is Vanoli op meerdere fronten werkzaam, zoals bij allstarband Krupa and the Genes, die in december het Bimhuis aandoet. Vanavond moet hij het in het Bimhuis op eigen kracht doen, hij presenteert hier zijn soloalbum Bibrax.
Bij Vanoli betekent het toepassen van zijn vondsten vooral dat we hem op podia bij voorkeur over zijn snaren zien blazen. Dat klinkt dan als warme ruis. Maximaal opendraaien die amplifier, en lucht verplaatsen, daar komt het op neer. Daarbij vormen alle onderdelen van zijn gitaar een hypergevoelig instrument, dat bij de minste aanraking klank veroorzaakt. Met loops, pedalen en alle mogelijke effectapparatuur manipuleert Vanoli de geluiden, die hij van verschillende lagen voorziet. Het hoorbare resultaat is een vrij statische, doorlopende stroom van tonen van verschillende frequenties, met accenten. Er klinken bromtonen als drones en fluittonen, die door menige geluidstechnicus snel weggedraaid zouden worden. Het zijn een soort instrumentale mantra's, die je in een ander bewustzijn brengen als je je openstelt en erin mee wilt gaan. Doe je dat niet, dan wordt de performance al snel eenvormig, omdat er weinig opbouw, ontwikkeling en variatie is. Uiteindelijk is een concert bezoeken altijd een kwestie van je openstellen.