Interview Ramón Valle, pianist, componist, 24 juli 2017
Toen pianist Ramón Valle voor het eerst Nederland had bezocht en terugkwam in zijn geboorteland Cuba, zei hij tegen zijn moeder: als ik weer afreis, is het voorgoed. Zijn madre gaf hem haar zegen. Inmiddels woont Valle alweer twintig jaar in Nederland en viert hij daarom een jubileum met een korte tour, te beginnen in De Koorzaal van Het Concertgebouw, waar hij vier jaar geleden ook stond met zijn neef Orlando Maraca Valle. Vrijdag speelt hij er met zijn eigen trio, met daarin bassist Omar Rodríguez Calvo en percussionist Liber Torriente.
Valle: "Ik breng in De Koorzaal een hommage aan Holland, dat de deur voor me opende en me uitnodigde om te laten zien wat ik in huis heb. Ik wil uitdrukken hoe blij en dankbaar ik ben dat ik hier leef en werk. Ook een Hollands liedje dat iedereen kent en kan meezingen, komt vrijdag aan bod." De pianist lacht zijn gulle lach en verkneukelt zich nu al bij de gedachte hoe hij het publiek zal verrassen. Eerder maakte hij met gitarist Jesse van Ruller het album Flashes from Holland, niet met geijkte liedjes, maar met composities van hemzelf die geïnspireerd zijn op Hollandse elementen, zoals de stad Amsterdam, molens, bruggen en zijn dochter, die hier geboren is. Daaruit put hij vrijdag wellicht ook in De Koorzaal. "Het repertoire die avond is een dwarsdoorsnede en representatie van mijn oeuvre, mogelijk aangevuld met nieuw werk van mijn nog te verschijnen New Yorkse album. De essentie is, dat het een groot feest wordt met veel plezier, waarbij iedereen zich verbonden weet met de muziek en met elkaar. Kennis en kunde als musicus zijn voor mij belangrijk, maar het gaat uiteindelijk om relaties tussen mensen, zonder onderscheid van leeftijd, gender, godsdienst of wat dan ook. Dat is in De Koorzaal ook zo, die met zijn sfeer van jazzclub daarbij een uitstekende ambiance vormt."
Valle had al een aanzienlijke carrière in Cuba voor hij de oversteek maakte. Hij was daar echter te beperkt, naar eigen zeggen. "Cuba is een eiland en niet heel erg internationaal georiënteerd. De connectie vanuit Europa met De Verenigde Staten is groter dan vanuit Havana. Toen ik de kans kreeg om in Spanje op te treden, greep ik die met beide handen aan." Het bleek een gouden greep. In Barcelona was een Nederlandse concertbezoekster zo onder de indruk van hem en zijn spel dat ze ter plekke veertig cd's van de pianist kocht en als een missionaris zijn werk begon te promoten. Dat resulteerde in een optreden in Paradiso op een Latin night. Toen rolde het balletje al. Valle: "Het trof mij dat het publiek aandachtig naar mijn pianosolo's luisterde, terwijl er overwegend een feestelijke danssfeer was. Ik werd meteen voor een volgend concert gevraagd. Mij viel de internationaliteit van de muziekwereld hier op en de enorme openheid. In Nederland kunnen verschillende waarheden naast elkaar bestaan en als je van mening verschilt, drink je daarna gewoon een biertje met elkaar. Dat geldt voor alle onderdelen van het leven, niet alleen voor politieke meningen, ook voor muziek. In Nederland kan ik honderd procent Ramón zijn."
Valle heeft zijn Cubaanse bagage en invloeden, maar is toch vooral een westerse jazzpianist. Wel zegt hij dat hij de typische spontaniteit van de Cubaan met zich meedraagt, niet alleen als persoonlijkheid, ook als musicus. Hij vertelt dat de eilanders veel lachen en grappen maken, en dat zelfs in droevige liedjes vrolijkheid doorklinkt. "Verdriet verwerk je in Cuba zingend."
Zelf put Valle veel levensenergie en positiviteit uit oosterse filosofieën, waarbij balans tussen lichaam en geest, tussen goed en kwaad en tussen persoon en omgeving centraal staan. "Ik beoefen Tai Chi, dat is een martial art waarbij je kracht ontwikkelt vanuit ontspanning. Het gaat niet over agressie, eerder over het omhelzen van mensen. Als ik Tai Chi beoefen, is mijn hele lichaam daarbij betrokken. Het helpt mij enorm bij het focussen op mijn pianospel, ook in technische zin. Anderen in mijn omgeving hebben er ook baat bij. De manier waarop ik met collega's omga, past in deze praktische levensfilosofie. Het is een kwestie van geven en ontvangen, waarbij we ons allemaal goed moeten voelen. Ik vertrouw hen volledig, daarom vraag ik ze."