Interview Pat Martino, gitarist en componist, 1 mei 2015
Vraag hem geen namen. Die weet hij niet. Gitarist Pat Martino heeft veel dingen opnieuw kunnen leren sinds zijn hersenbloeding, maar sommige functies is hij definitief kwijt. Na de operaties bleek dat hij zijn geheugen grotendeels verloren had als gevolg van hersenbeschadiging. Zijn vermogen om gitaar te spelen was geheel teniet gedaan. De prognose was somber, maar met veel geduld ging Martino aan zijn herstel werken. Op wonderlijke wijze leerde hij opnieuw gitaar te spelen, waarbij hij stapje voor stapje zijn oude werk naspeelde, computerprogramma's gebruikte en vrienden inschakelde. Sindsdien speelt hij beter dan ooit, hoewel hij op andere vlakken dus heeft moeten inleveren. Hij is niet alleen een van de beste jazzgitaristen met zijn sierlijke en toch krachtige spel, maar een toonbeeld van positiviteit en doorzettingsvermogen.
"Ik bereid me voor op de tour", antwoordt Martino op de vraag waar hij op dit moment mee bezig is. "Er zijn nog allerlei losse eindjes die ik aan elkaar moet knopen voordat ik weg kan. Het leven tijdens een tour is volledig verschillend van wat ik normaal doe. Ik word gedwongen om in hotels en op vliegvelden te leven en sowieso is mijn geestesgesteldheid ook heel anders. Er gaat niets boven thuis zijn." De gitarist toert de hele maand mei door Europa, te beginnen in Duitsland en eindigend in Spanje. In Amsterdam doet hij op 14 mei de North Sea Jazz Club aan met zijn trio. "Ik ken de club niet, maar sommige dingen zijn voor mij ook moeilijk om te onthouden. Ik ben zoveel waardevols vergeten, maar ik ben blij met wat ik heb. Ik moet focussen op het moment."
"Ik weet nog wel iets van Amsterdam. In het Concertgebouw heb ik als docent met studenten gewerkt. Ik gaf toen een serie van clinics. Ook heb ik een dierbare vriend in Amsterdam. De stad is voor mij erg stimulerend en inspirerend, het decor, de mensen, het eten. In het algemeen kan ik moeilijk namen en plaatsen onthouden in Europa. Het verschil met de States op muzikaal gebied is groot. In Amerika is muziek een bijproduct van de cultuur. Alleen historische gebeurtenissen worden daar gebruikt ter herinnering aan die cultuur. In Europa is er zoveel meer waardering voor muzikanten. Daar is jazz vooral sociale interactie en is het levendig en in beweging. Dat was vroeger ook zo in de States, maar daar is het nu allemaal hiphop en is jazz onderdeel van het verleden."
"Voor mij is muziek geen business of bezig zijn met een carrière. Ik maak geen vergelijkingen met het verleden, met de tijd vóór de operaties. Ik heb ook geen verlangen naar die periode en ook niet naar de toekomst. Ik pas me aan bij mijn omgeving en kijk wat er gebeurt. Ik leef in het heden. Mijn gitaar is daarbij een stuk gereedschap. Elk gereedschap dient een doel en ik gebruik het mijne waarvoor het bedoeld is, om muziek mee te maken. De verbinding met mensen is belangrijker dan de muziek, die komt op de tweede plaats. Toch is die ook zeer relevant, muziek is voor mij als een tweede natuur. Het gaat echter steeds om de interactie met anderen, om een reactie te veroorzaken. Ik ben me altijd sterk bewust van de aanwezigheid van het publiek. Na de operaties is mijn opmerkzaamheid groter geworden."
Dat geldt ook in spiritueel opzicht. Martino ziet in het dagelijks leven allerlei associaties met fenomenen als bijvoorbeeld hexagrammen uit de I Tjing. Volgens hem zijn er veel overeenkomsten tussen muzikale systemen en maatschappelijke verschijnselen. Zo ziet hij verwantschap tussen het twaalftoonstelsel en de twaalf uren van een klok. Ook denkt hij dat er verband is tussen muzikale principes en baseball. "Muziek is voor mij nu veel universeler, vroeger was ik blind. Ik zou willen dat ik dit eerder geweten had. Ik ben geen muzikant, ik ben een menselijk wezen. Ik heb meer te bieden dan vakmanschap. Vergelijk het met opgroeien: als kind had je geen benul, later begint het besef pas door te dringen."
Hoe dit alles vertaald wordt in klank, is morgen te horen in de North Sea Jazz Club. Gevraagd waarom het publiek naar het concert zou moeten komen, antwoordt de gitarist: "om te genieten van individuen die gelukkig zijn."
Donderdag 14 mei 21.00 uur, Pat Martino Trio, North Sea Jazz Club Amsterdam