Interview Marike van Dijk, saxofonist & componist, 11 augustus 2015
Ze rijgt Friese nuchterheid aan kosmopolitische bevlogenheid. Vanuit een onooglijk dorpje in het noorden van Nederland belandde ze via tussenstations in New York, waar ze aan Manhattan School of Music studeerde en aan New York University. Saxofonist en componist Marike van Dijk leerde het muziekleven in de stad grondig kennen. Van Dijk: "Ik heb de hele New Yorkse scene kunnen uitchecken." Ze is terug in Nederland, maar inmiddels lonkt Berlijn. Van Dijk denkt in grote termen, niet alleen in geografische zin, ook muzikaal. Voor haar laatste album The Stereography Project schakelde ze een ensemble in van maar liefst twaalf personen. "Ik ben opgegroeid met grote bezettingen, dat begon al met de fanfare, later werden dat bigbands."
Met hen realiseerde ze wat haar voor ogen stond: sterke, beeldende composities, uitgevoerd door favoriete collega's uit de New Yorkse jazzscene. Van Dijk: "Ik heb musici uitgekozen met een eigen stem, het zijn allemaal aparte karakters die op dezelfde manier met muziek omgaan als ik." Met bijna gelijke bezetting als op het album The Stereography Project treedt Van Dijk aan bij Jazzfest Amsterdam, op 31 oktober. "Het is een unieke kans om dit ensemble aan het werk te zien, dat zal niet vaak meer gebeuren, want het is onhandig om zo'n grote band bijeen te brengen. Het is ook niet mijn intentie om hier een langlopend project van te maken. Nou ja, helemaal uniek is het niet, want we spelen ook 1 november op Festival Jazz International Rotterdam."
Ondertussen dienen zich allerlei ideeën en plannen aan. "Ik ben concreet met twee projecten bezig. Op New York University heb ik voornamelijk vakken voor compositie en filmscoring gevolgd, wat ik in praktijk wil brengen met een samenvoeging van film en livemuziek. Ik geef niet alles weg, het moet wel een beetje een primeur zijn. Daarnaast heb ik plannen om te gaan werken met singer-songwriters, om zodoende de mogelijkheden van het popidioom te onderzoeken."
Van Dijk heeft de ervaring dat haar voornemens voortdurend slagen: "Ik pak steeds dingen op die ik eigenlijk nog niet kan. Ik heb een vergezicht en ga dan eens kijken hoe ik daar kan komen. Ik houd daarbij allerlei mogelijkheden open tot ik op een punt kom dat ik zeg: 'zo wordt het'. Het is een kwestie van doordouwen en doen. Uiteindelijk lukt het altijd." Onzeker kan ze ook zijn, bijvoorbeeld over haar saxofoonspel: "Ik kan me klein voelen als het over snelheid gaat." Van Dijk is niettemin ambitieus: "Ik wil hoger mikken dan waar ik sta." Veel moet daarbij uit haarzelf komen, zoals de boekingen. Dat is niet haar favoriete onderdeel van het vak: "Ik vind het vervelend om iets te moeten vragen, ik krijg dan altijd het idee dat ik mensen lastigval." Toch neemt zij wel de stappen om zalen te benaderen en dat past ook in haar mentaliteit. Ook schroomt zij niet om subsidiegevers aan te schrijven. Voor pr en publiciteit heeft zij wel professionals ingeschakeld, zowel in Nederland als in New York bij haar label.
New York heeft haar veel gebracht. "Aanvankelijk woonde ik in Harlem en was behoorlijk bevangen. Door de studie leerde ik gelukkig veel mensen kennnen. Je moet wel wat te doen hebben in de stad, want die dendert zo over je heen. Je moet stevig in je schoenen staan. Ik heb me muzikaal breed georiënteerd en onder meer veel opgestoken van de avant-gardebeweging, vooral in filosofische zin. Ik ben grondig en diep gaan nadenken over muziek en wat ik ermee wilde. Daarbij heb ik veel geleerd over improvisatie en over de manieren waarop je naar muziek kunt luisteren, die kunt ervaren. Ik heb de elasticiteit van muziek leren waarderen, het rekbare. Ik heb ook met dansers gewerkt, dat was vooral veel improviseren."
"The Stereography Project is wel grotendeels uitgeschreven, maar ik moest dat ook loslaten. Enerzijds had ik volledig vertrouwen in de musici, die creatief omgingen met het materiaal, wat een zekere dynamiek gaf. Anderzijds was dat voor mij ook spannend, omdat maar moest blijken in hoeverre de uitkomst overeenkwam met de klanken in mijn hoofd. In wezen gaat het mij erom dat de muziek ruimte biedt om je weg te voeren van het hier en nu. Wegdromen, dat is toch heerlijk?"
"Ik speel rudimentair piano, maar schrijf wel mijn composities aan dat instrument, waarbij ik ingevingen krijg van vele kanten, waaronder invloeden vanuit de klassieke hoek. Stukken van Messiaen kan ik tot op het bot analyseren. In mijn eigen werk vind ik het leuk om in en uit de vorm te gaan, dat is de jazzinslag van me. Ik gebruik veel elementen uit de jazztraditie, zoals akkoordenschema's en overgangen. Voor mij groeit de traditie nog steeds. Ik gebruik die om er iets eigens van te maken, want ik wil iets van mezelf neerzetten, hoewel het uiteindelijk niet om mij gaat, maar om de muziek."