Luc Ex

Interview Luc Ex, Music of Inevitable Sounds, 15 november 2016

Omgevingsgeluiden zijn overal: op straat, in de supermarkt, in cafés en restaurants. 'Inevitable sounds' noemt bassist en componist Luc Ex ze: onvermijdelijke geluiden. Hij liet zich er door inspireren en staat donderdag in het Bimhuis, vergezeld van een negenkoppige band.

"Het is een lange weg terug", zegt Ex, "mijn fascinatie voor geluid is langzaam ontstaan. Mijn schoonvader was beeldend kunstenaar en zijn atelier had houten deuren die bij het open- en dichtgaan klonken als een trompet. Dat vond ik prachtig. Ik ben me zeer bewust van mijn omgeving, doordat ik veel geluiden waarneem, die in mijn oren muziek worden. Ik geniet daar van. Als ik een heipaal hoor, dan wordt het voor mij een groove, als ik een ventilator hoor, dan klinkt dat voor mij als een akkoord. Interessant voor mij is om te ontdekken wanneer geluid muziek wordt. Voor popmuzikanten geldt: je hebt een couplet, een refrein en een brug. Dat is dan muziek. Voor iemand als componist John Cage maakte een stoomketel muziek. Cage promoveerde geluiden tot muziek."

"Door de jaren heen heb ik ideeën verzameld. Ik begon te broeden nadat ik werk van componist Harry Partch had gehoord op het Holland Festival. Ik ben aan de slag gegaan vanuit mijn eigen fantasie, niet gehinderd door enige gebondenheid, waarbij ik de vrijheid had  klanken te rangschikken. Ik wilde geen geluiden nabootsen, dat had makkelijk gekund, maar het moest muziek worden. Het publiek mag zelf bedenken waar die vandaan komt."

Het gesprek met Ex vindt plaats in café-restaurant De Plantage, naast Artis. Hoe ervaart hij het omgevingsgeluid hier? "Het geroezemoes in een ruimte hangt erg af van de akoestiek ter plaatse. Hier kun je elkaar goed verstaan, ook omdat er geen achtergrondmuziek is. Je gehoor richt zich, net als kijken, er zit diepte in. In Portugal was ik eens in een restaurant, waar je van drie kanten muziek hoorde. Als je dat allemaal tegelijk opneemt, wordt het absurde muziek. Ik kan daar van genieten, Arnold Schönberg kan er een puntje aan zuigen."

De zaterdag vóór het gesprek met Ex vond een doorloop plaats van de concertserie waar het optreden in het Bimhuis deel van uitmaakt. De verslaggever merkt op dat de musici zeer geconcentreerd waren, misschien wel té gefocust, het zou vrijer en losser kunnen. Ex: "Er moet meer speelsheid in, je hebt de doorloop iets te vroeg gehoord. Vertrouwen in het materiaal is een proces dat moet groeien. Ook moeten er automatismen in het spel komen. Straks met publiek erbij ontstaat er een extra concentratie. De puntjes moeten nog op de i worden gezet, dat zit hem ook in het loskomen van de materie."

Waarin zit hem het jazzelement? Ex: "Dat hangt af van je definitie van jazz. Ik zit ergens tussen het ICP Orchestra en The Ex in. We gebruiken wel jazzharmonieën, maar niet zozeer jazzritmes met syncopen. We refereren ook aan hedendaags klassiek, bijvoorbeeld Louis Andriessen, en hanteren daarnaast een vrije benadering van het materiaal, zoals in jazz. In het algemeen heb ik me niet zozeer laten leiden door de vorm, maar ben ik meer uitgegaan van het idee. We zijn niet vast te pinnen op één stijl, het gaat juist over vrijheid en fantasie. Alle nummers hebben hun eigen verhaal, waarbij ik de musici vrijheid geef, maar altijd in een context. Er is een vorm van improvisatie, waarbij ik bijvoorbeeld zeg: verbeeld een drukke straat. Het is niet de bedoeling dat de musici dan iets geheel anders gaan doen."

"Ik had bij het schrijven bepaalde musici voor ogen, die ook in de bezetting zijn gekomen. We spelen met twee pianisten en twee bassisten. Ik houd erg van lage tonen - die zitten ook in belangrijke mate in de linkerhand van de pianisten - daar word ik opgewonden van. We hebben geen klassiek drumstel, maar slagwerker Pepe Garcia mocht van mij de set up zelf invullen. Hij gebruikt alle mogelijke percussie-instrumenten. Soms dacht ik: daar heb je twee drummers voor nodig, maar Pepe zei: dat kan ik wel in mijn eentje. Dat klopt en daar ben ik erg blij mee, zoals met alle musici in de band. Met hen haal ik het maximum eruit dat erin zit, hoe de mensen zullen reageren kan ik niet voorspellen."