Interview Francien van Tuinen, vocalist, componist, tekstdichter, 16 december 2015
Ze won het Nederlands Jazz Vocalisten Concours in 1997, maar is niet op haar lauweren gaan rusten. Vanavond staat Francien van Tuinen in het Bimhuis met materiaal van Countrified, inmiddels haar zevende album. Achter haar staat dezelfde band als tijdens de opnames van dit document, met muzikale pijler Jesse van Ruller op gitaar, bassist Jeroen Vierdag en slagwerker Martijn Vink.
De titel Countrified moet letterlijk worden opgevat als 'landelijk' en refereert niet zozeer aan het genre countrymuziek. De zangeres is enige jaren geleden verhuisd vanuit Amsterdam naar de polder in de kop van Noord-Holland. Van Tuinen: "Mijn leven in deze omgeving is heel anders, met minder prikkels en meer rust. Het lukt me hier beter om te focusen, mijn leven is beter bestuurbaar. Ik moet zo veel ballen tegelijk hooghouden als zangeres, componist, tekstdichter, docent, echtgenoot, moeder et cetera, en hier is minder gedoe omdat ik me beter kan afzonderen. Ik kom evengoed nog dikwijls in Amsterdam en in Rotterdam en Groningen, om te doceren."
Een van haar vele hoedanigheden en activiteiten betreft de boekingen. "Voor het concert in het Bimhuis benaderde ik programmeur Huub van Riel. Als ik iets nieuws maak, wil ik daar altijd mee in het Bimhuis staan. De commerciële aspecten van het vak zijn voor mij lastig, niet omdat ze vervelend zijn, maar omdat ik er wellicht niet zo goed in ben. Het is eigenlijk een baan erbij. Soms moet ik mezelf opdelen."
Bij het opnameproces van Countrified was Van Tuinen wel gedwongen zich met één ding bezig te houden. "Ik was toen eigenlijk helemaal niet zo goed bij stem, maar al zingende kwam die terug. De opnames waren erg intensief en samengebald in drie dagen. Ik had van tevoren wat stukken liggen en heb die doorgespeeld met Jesse en zodoende nieuw leven ingeblazen. Vervolgens ben ik in die lijn door gaan schrijven. Zangeressen als Rickie Lee Jones en Joni Mitchell zorgden daarbij voor inspiratie. Het moest allemaal eenvoudig klinken om de sfeer van het platteland te reflecteren. Folk past goed bij hoe ik hier leef."
"Ik houd erg van jazz en improvisatie, maar zoek steeds nieuwe invalshoeken. Je wilt niet album na album volspelen met jazzstandards. Mijn kwartet Tripod met zijn openheid en improvisaties, en het album Countrified met zijn folk, zijn uitersten. Behalve van folk heb ik ook invloeden ondergaan van klassiek, flamenco, fado en pop. Al die richtingen liggen me heel goed, ik kan daarin geen voorkeur uitspreken. Je zou kunnen zeggen dat het mijn veelzijdigheid is, je kunt ook zeggen dat het mijn onrust is."
"Echt commerciële muziek zul je bij mij niet snel aantreffen. Ik vraag mezelf steeds af: kan ik groeien in wat ik doe en mijn eigen integriteit behouden. Mijn eigen stem is letterlijk en figuurlijk leidend, dat was ook zo met het project dat we rond Rita Reys gedaan hebben. Ik speel veel met verschillende jazzmuzikanten. Binnenkort bijvoorbeeld doen we een duo met gitarist Reinier Baas, daarin benutten we veel vrijheid, zoals in de jazz gebruikelijk is."
Van Tuinen heeft een buigzame stem met een verfijnde dictie. Zij doet niet aan ad libs of ander vertoon, koketteert niet met hoge noten en jaagt geen effect na. "Het is zoals het is. Veel fratsen past niet bij mij. Dat wat van nature goed ging, heb ik verder ontwikkeld. Zingen gaat makkelijk, het voelt heel goed, als iets natuurlijks. Mijn stem vergt niet veel onderhoud, daar hoef ik weinig aan te doen. Met een flinke griep kan ik niet meer praten, maar nog wel zingen, in die zin is mijn stem zeer betrouwbaar. Ik ervaar weinig beperkingen in mijn zangstem en kan veel aan, de laatste jaren heb ik meer laag gekregen, meer onderkant. Techniek is een middel en geen doel, dat vertel ik ook mijn studenten."
"Het is wel een doel om verhalen te vertellen. In het stuk The gardener, met muziek van Jesse en mijn tekst, hebben we het bijvoorbeeld over het buitenleven, waarbij het heerlijk is om met je handen in de aarde te wroeten. In het nummer Hymn to the stressed wil ik alles wegduwen, de stress, de onrust, de gehaastheid. Zo verschillen mijn verhalen steeds, ik heb niet een soort algemene boodschap. Dit is het gewoon."