Ben van Gelder

Interview Ben van Gelder, altsaxofonist, fluitist en componist, 18 januari 2015

Noem hem Amsterdammer, noem hem New Yorker; voor deze wereldburger zijn locaties van ondergeschikt belang. Hij bevindt zich op die plaatsen waar hij zijn ideeën het beste kan realiseren. "Ik ben nu al een half jaar in Amsterdam, maar binnenkort vertrek ik weer naar de States om daar mijn nieuwe plannen uit te voeren. Uiteindelijk is mijn woonplaats toch New York."

Altsaxofonist Ben van Gelder speelt morgen eerst nog in het Bimhuis met gitarist Reinier Baas en drummer Han Bennink. De samenwerking met Baas ligt voor de hand en is een continuering van wat al veel eerder in gang gezet werd. "Met Reinier voel ik me nauw verbonden, dat zit hem in onze karakters en interesses die elkaar overlappen of aanvullen. Er is een continue stroom van creatieve uitwisseling. Reinier blijft materiaal aanleveren, vaak geënt op twintigste-eeuwse componisten, voor wie we beiden belangstelling koesteren. De afgelopen dagen hebben we optredens gedaan met het Metropole Orkest, dat was voor mij de eerste keer. We speelden onder meer in het Westergastheater, een voortzetting van het voormalige MC Theater op het Westergasfabriekterrein dat nu verhuur doet, en waar de bespeler verder alles zelf moet regelen. Gelukkig was er veel volk. Het was fantastisch om mijn eigen werk uitgevoerd te horen in de dimensie van een groot orkest met blazers en strijkers." 

 "Morgen in het Bimhuis spelen we stukken van mijn hand, die ik speciaal voor het trio met Reinier en Han schreef, aangevuld met werk van Monk en Ellington. Met Han erbij kan het evenwel alle kanten opgaan, met zijn aanwezigheid als performance artist. Zijn vermogens om de vierde wand te doorbreken en barrières te slechten zijn legendarisch. Dat geldt ook voor zijn muzikalitet, die altijd zeer communicatief is en de kern raakt. Han kan ontzettend goed luisteren en heeft zich daarbij zoveel stijlen eigen gemaakt. Hij noemt ons zijn kinderen. Zelf ben ik nogal gereserveerd in mijn podiumpresentatie en in die zin ben ik het tegenovergestelde van Han. Op het podium voel ik me inmiddels veel zekerder, je moet je gegrond voelen als je daar staat."

  

"Ook als uitvoerend musicus ben ik gegroeid. Het dagelijkse oefenen op mijn instrumenten beschouw ik als werk dat ik altijd en overal kan verrichten. Het instrument moet me niet in de weg zitten. Het gaat daarbij niet alleen om toonvorming, embouchure en spiergeheugen, maar zeker ook om focus. Ik moet me vooral niet te veel laten afleiden; sport en meditatie kunnen erg behulpzaam zijn. Momenteel onderzoek ik de mogelijkheden van de dwarsfluit. Er wordt vaak meewarig gedaan over dit instrument, maar ik kan er goed mee uitdrukken wat ik wil."

Wat Van Gelder voor ogen staat, heeft te maken met sound, melodie en samenspel, dat zijn de drie pijlers van zijn muzikale visie. Bij het schrijven en uitvoeren van composities heeft hij altijd deze elementen in gedachten, uitgaande van een baslijn of een ritme, of een melodisch motief. "Ik wil nooit in dezelfde vorm blijven steken, maar verschillende mogelijkheden uitproberen. Mijn grote held Duke Ellington had altijd specifieke musici voor ogen, zijn stukken waren op hun lijf geschreven. In het algemeen leg ik tegenwoordig meer de nadruk op de composities dan op de solo's, zoals ook op mijn nieuwe album Among verticals duidelijk zal worden. De wisselwerking tussen geschreven noten en improvisatie is het interessantst."

Dat zal morgen in het Bimhuis ook blijken. Gevraagd waarom het publiek naar de jazzzaal zou moeten snellen, antwoordt Van Gelder met een lachje: "Nu moet ik zeker iets snedigs verzinnen. Hoe kun je iemand als Han Bennink in één zin uitleggen? Dat geldt misschien ook wel voor Reinier en mij."