Interview Konrad Koselleck, bigbandleider, arrangeur en componist, 15 oktober 2013
Hij was een lieveling van de stad en staat nog steeds in de belangstelling. Levenskunstenaar wijlen Ramses Shaffy is het hoofdonderwerp van The Konrad Koselleck Big Band op maandag 21 oktober in het Bimhuis. "Ik houd van muzikale ontmoetingen", zegt Koselleck, leider, arrangeur en componist van het grote ensemble. "Zoals nu tussen Shaffy en de bigband, maar ook tussen muziek en theater, tussen jazz en klassiek." Met zijn open geest bracht Koselleck (Heidelberg, 1971) artiesten bij elkaar van uiteenlopende disciplines en stijlen en behandelde teksten met heel verschillende onderwerpen. Als zoon van een historicus komt hij volgend jaar met een voorstelling over de Eerste Wereldoorlog, waarin acteur en trompettist Hans Dagelet en Ellen ten Damme optreden.
Maar nu eerst Shaffy. Koselleck kwam met hem in aanraking via diens vaste pianist, Nico van der Linden. Dat was begin jaren negentig. De bigbandleider zat toen als pianist in de kleinkunst en Van der Linden coachte hem. "Ik kreeg sterk het besef dat je niet om Shaffy heen kon." Pas jaren later, toen hij notabene een Duitse vertaling van Het is stil in Amsterdam hoorde, viel het kwartje. "Ik kreeg daarbij mijn eigen ideeën. 'Het moet nog langzamer, meer bluesy, het gevoel van alleen zijn kan sterker.' Ik dacht toen: 'Hier moet ik wat mee doen.' "
Om het programma Ramses rond Shaffy een wat breder karakter te geven, betrekt Koselleck diens Egyptische achtergrond bij de voorstelling in het Bimhuis. "Shaffy was Pools-Russisch van zijn moederskant en zijn vader was een Egyptische diplomaat, die hij overigens maar één keer gezien heeft." Koselleck ging terug naar het repertoire van de legendarische zangeres Oum Kalsoum, van wie hij een klassieker gaat uitvoeren bij het optreden. "Ik heb al vaker met Arabische muzikanten gewerkt en onze rietblazer Alex Simu is een specialist in kwarttonen. De Nederlands-Marokkaanse zangeres Teema zal Arabische liederen vertolken." In het Bimhuis zal een Egyptische vertaling klinken van We zullen doorgaan. Ook is er Egyptische poëzie en dans.
Koselleck noemt Shaffy geen briljante zanger in technische zin, maar roemt diens intensiteit. "Hij heeft vaak eenvoudige melodieën, daarnaast kwam hij ook geregeld tot muzikaal mooie vondsten. Hij kon zelf het beste zijn eigen teksten overbrengen." Waarom dan toch je wagen aan diens repertoire? Koselleck: "Het is van iedereen. Ramses is van ons allemaal, voor iedereen hebben zijn liedjes een eigen lading. Ik benader zijn werk met veel respect en duik er helemaal in. Pas na grondige analyse durf ik er wat mee te doen. Ik heb ook Mozart uitgepluisd en Brecht en vele anderen. Ik ben altijd op zoek naar de essentie. Shaffy luisterde veel naar lichte jazz en speelde ook jaren met pianist Louis van Dijk. Het jazzelement wil ik versterken en verdiepen. Sammy wordt als een jazzballad vertolkt." Ook heeft Koselleck pianist Van der Linden weer opgezocht om meer te weten te komen van de Amsterdamse zanger. Zo leerde hij meer achtergronden kennen en stuitte hij op onbekende stukken. Hij probeerde door te dringen in diens levensgevoel en ontdekte de persoonlijke drama's, de drugs, de drank, de liefde.
De bigbandleider werkt voor Ramses samen met onder meer Jeroen Zijlstra, Lydia van Dam en acteur Sabri Saad El Hamus. Tot slot van het gesprek vertelt hij graag over enkelen van de vele artiesten met wie hij optrad en die hem inspireerden. "Ellen ten Damme vroeg mij mee naar de Parade en het klikte. Stond ik ineens Rammstein te spelen. Zij heeft een geweldige podiumpresentatie, daar kunnen jazzmuzikanten nog wat van leren." "Ik heb met Freek de Jonge een voorstelling gemaakt, waarbij ik hem van zijn zwaardere kant wilde laten zien en hem vroeg een tekst te schrijven over Theo van Gogh. Freek is een ware intellectueel en ziet overal verbanden." Toen Koselleck operazangeres Claron McFadden zag, was hij verrukt. Toen had zij nog geen noot gezongen, maar "wat een verschijning". "Claron pakt alles heel makkelijk op, zij heeft een uitstekende intonatie en jazztiming, daarbij is zij een open persoonlijkheid." Koselleck kan nog veel meer namen noemen, hij laat zich door zoveel personen inspireren. Over de vele muzikanten in zijn bigband zegt hij: "Ze zouden allemaal wel mijn vrienden kunnen zijn." Dat geldt dan zeker ook die halve Egyptenaar, want "Ramses is van ons".