Misha Mengelberg & ICP Orchestra

Misha Mengelberg & ICP Orchestra, Grand Café Frankendael Amsterdam, 22 mei 2014

Het is al herhaaldelijk geopperd: "Misschien is het wel de laatste keer". Het gaat niet goed met de dementerende componist en pianist Misha Mengelberg, die steeds meer een onttakelde indruk maakt. "Hij is op", zegt Susanna von Canon, zijn manager. Vanavond in Grand Café Frankendael viert de Afdeling Amsterdam van Alzheimer Nederland haar 12,5-jarig bestaan met een optreden van Mengelbergs ICP Orchestra. "Zo mogelijk met Misha Mengelberg", staat op de uitnodigingsfolder. Ook wordt de film Misha enzovoort vertoond, een documentaire van Cherry Duyns over de belevenissen van de orkestleden met de pianist ten tijde van diens laatste buitenlandse tournee.

De avond vindt plaats in het kader van Alzheimer Café, een maandelijkse bijeenkomst voor personen met dementie, hun verwanten en eventuele belangstellenden. In heel Nederland zijn er op meer dan tweehonderd locaties zulke ontmoetingen. Mantelzorg staat daarbij centraal en op deze speciale avond krijgt uiteraard muziek veel aandacht.

Het ICP Orchestra is bijna voltallig en het geluk kan niet op als de zieke man aan de vleugel blijkt te spelen, ver voor aanvang van het concert. Er zijn enkele toespraken over de stand van zaken bij het onderzoek naar Alzheimer en het succes van de stichting, waarbij Mengelberg onverstoord als een soort salonpianist de noten verzorgt, niet gehinderd door enig besef van de omgeving. Zijn klanken zijn zwak percussief en vrij rudimentair, maar niet zonder samenhang. Het orkest speelt drie stukken: Kneushoorn van de pianist zelf, en Mood Indigo  en Caravan  van Duke Ellington. Vanavond wordt er niet uitputtend gemusiceerd, iedereen is blij en dankbaar dat het onthande genie dit mee kan maken en nog enigszins coherent spel vertoont. 

Als de muzikanten hun instrumenten opbergen, speelt Mengelberg gewoon door. Pas als de pauze op een eind loopt en het programma verder moet, laat hij zich met zachte dwang door Von Canon en Duyns in zijn rolstoel plaatsen. Zoals alle dementerenden heeft ook hij zijn heldere momenten. Als de verslaggever hem mededeelt dat hij verslag doet voor Het Parool, zegt hij met heldere pretogen: "O ja, Het Parool". Gevraagd of hij geniet, antwoordt hij:  "Jazeker, en jij? Geniet jij?" Niettemin zegt drummer Han Bennink even later dat Misha van voren niet weet dat hij van achteren leeft. Dat ontluisterende beeld komt ook naar voren in de film van Duyns. Indrukwekkend daarin is te zien dat een veilige omgeving van zorgzame naasten de leefbaarheid voor Mengelberg enorm vergroot. 'Mantelmusici' werden ze vanavond genoemd.