40 jaar Bimhuis

Interview Huub van Riel, 40 jaar Bimhuis, 15 september 2014

Musici en menige bezoeker zijn enthousiast over dit jazzpodium. Het open karakter, de akoestiek, de horeca en de locatie staan garant voor prachtige avonden, missers tref je er niet vaak. Het Bimhuis heeft elders misschien nog wel een hogere status dan in eigen land, maar mag sowieso een van de belangrijkste jazzcentra van de wereld genoemd worden.  

Verantwoordelijk voor het artistieke beleid en de programmering is Huub van Riel, die kort na de opening al betrokken was bij het Bimhuis. De start was in 1974, toen een aantal improviserende musici een plek zocht voor hun activiteiten. Nu, veertig jaar later, viert het Bimhuis zijn jubileum gedurende het hele seizoen met een ongelooflijk relevant concertprogramma met vele extra optredens van grote, actuele namen, films, speciale cd-opnames, exposities en veel meer. Opvallend is City Links, waarbij de muzikale banden met steden als Berlijn, Londen en Chicago worden aangehaald.

In de Openbare Bibliotheek op het Oosterdokseiland is een fototentoonstelling ingericht over veertig jaar Bimhuis in meer dan vijfhonderd beelden, samengesteld door de fotografen Francesca Patella en Gianni Piesco. Van Riel geeft een rondleiding en heeft bij elke foto wel een verhaal. Het oudste beeld is dat van het eerste Bimhuis aan de Oude Schans. In het pand was aanvankelijk een meubelhandel gevestigd en de belettering is nog zichtbaar op de ruiten. Het woord Bimhuis bestaat uit letters die geknipt zijn uit posters en op bovenramen zijn geplakt. De gehele gevel maakt een wat shabby indruk en staat in groot contrast met de professionaliteit van het huidige podium. 

Oprichters waren Willem Breuker, Misha Mengelberg, Hans Dulfer, trombonist Willem van Manen, bassist Arjen Gorter en horecaman Henk Elzinga. Zij opereerden namens de Beroepsvereniging van Improviserende Musici (BIM) en namen de exploitatie en programmering van het pand aan de Oude Schans op zich. Van Riel sloot zich in 1976 aan voor de boekingen. Het is inherent aan zijn functie, maar niettemin een blijk van groot talent: Hij  haalde veel artiesten naar Amsterdam die niet of nauwelijks naam hadden gemaakt en later doorbraken. 

Opvallend is de foto van visionair John Zorn, nu een zeer invloedrijke jazzmusicus, maar in 1987 nauwelijks bekend. Van Riel: "Misschien wel het mooiste project dat ik mij herinner is het baanbrekende festival October Meeting, met internationale samenwerkingen die vaak ter plekke ontstonden. Zorn wilde muziek van Mengelberg door pianist Guus Janssen laten uitvoeren. Ik dacht: 'Die is goed op de hoogte'." Een andere coryfee die het destijds nog moest maken is Bill Frisell, nu een vooraanstaande jazzgitarist. Hij speelde toen voor een klein publiek. Van Riel: "Een van de beste concerten ooit, was dat van rietblazer Joe Maneri. Er zaten dertig mensen in de zaal."

In 1984 was er een grondige verbouwing en in 2005 opende het nieuwe Bimhuis op de Piet Heinkade. Van Riel: "De afsluiting aan de Oude Schans werd verzorgd door Mengelberg en de Amerikaanse tenorsaxofonist Archie Shepp, die vaak optrad en nog steeds speelt. Shepp was de laatse die het pand verliet, pas na tot zonsopgang doorgezakt te hebben aan de bar." Veel Amerikanen vonden hun weg naar de Nederlandse hoofdstad. Op de expositie beelden van grootheden als Art Blakey, Anthony Braxton en Cecil Taylor. Leuk zijn de portretten van een verzaligd kijkende Rita Reys, broekie Michiel Borstlap en Breuker met een geknoopte theedoek om zijn hoofd. Ook accordeonist Johnny Meijer is te zien, met tevreden grijns. "Dulfer had het geweldige idee om hem te laten samenspelen met Shepp op North Sea Jazz, maar het werd geen succes."

Musici die meerdere keren op beeld staan, zijn saxofonist Sean Bergin, een essentiële speler in het Amsterdamse circuit die kortgeleden overleed, en muzikanten van het ICP Orchestra. "Met Sean hebben we veel meegemaakt, er is geen beginnen aan om daarover te verhalen. Het ICP behoort tot het beste dat Nederland heeft voortgebracht, het heeft een absurd hoog niveau en wordt zelfs vergeleken met Duke Ellington." Op de tentoonstelling niet alleen beelden uit de oude doos, maar ook portretten van de nieuwe generatie, zoals een mooie opname met de gebroeders Stadhouders. Ten slotte valt het oog op een foto van de jonge pianist Craig Taborn. "Hij heeft een subliem trio. Luister naar hem als je wilt weten waar de jazz nu staat."